Auðvitað hata ekki allir karlar konur

en allir karlar hljóta að vita að þeir græða á kynjakerfinu.

Hrafnhildur Ragnarsdóttir skrifaði grein í Fréttablaðið á dögunum þar sem hún ávarpaði karla og kallaði eftir því að þeir tækju afstöðu gegn kvennakúgun. Greinin hefur vakið gríðarlega harkaleg viðbrögð og af því tilefni birtum við hér þýðingu á grein breska blaðamannsins Laurie Penny úr The New Statesman. Þýðingin er einnig okkar framlag í 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi.

Höfundur: Laurie Penny (@twitter)

Þýðing: Hildur Lilliendahl

Noomi Rapace lék ekki Lisbeth Salander í kvikmyndinni Sumir karlar sem hata konur

Þetta verður sárt. Undanfarna mánuði hefur verið nánast útilokað að opna dagblað eða kveikja á sjónvarpi án þess að rekast á frétt um enn eina stelpu undir aldri sem hefur verið nauðgað, enn eina stjórnmálakonuna sem hefur verið áreitt eða enn eina transkonuna sem hefur verið myrt.

Nú eru stelpur, konur og sívaxandi fjöldi karlkyns samherja að rísa upp og tala upphátt gegn kvenhatri, en á sama tíma er dálítið furðulegt að gerast: sumt fólk kvartar yfir því að umræða um fordóma sé í sjálfu sér ákveðin gerð fordóma.

Það gerist æ oftar þessa dagana að við konur erum beðnar, áður en við tölum um kynbundið misrétti, um að breyta orðræðu okkar svo við særum ekki karla. Ekki segja: „karlar kúga konur“ – það er bara misrétti, að minnsta kosti jafnslæmt og allt það misrétti sem konur þurfa að þola, hugsanlega verra. Í staðinn skaltu segja: „sumir karlar kúga konur.“ Sama hvað þú gerir, ekki alhæfa. Það er eitthvað sem karlar gera. Ekki allir karlar – bara sumir karlar.

Þetta málnotkunarnöldur er mjög áhrifarík leið til að þagga niður í konum. Við höfum jú flestar alist upp við þá hugmynd að góðar stelpur leyfi annarra manna tilfinningum að hafa forgang fram yfir okkar tilfinningar. Við eigum ekki að segja skoðun okkar ef það er einhver möguleiki á að það komi illa við einhvern eða jafnvel reiti einhvern til reiði. Svo við troðum inn í ræðuna okkar allskonar afsökunum, fyrirvörum og sefandi hljóðum. Við hughreystum vini okkar og fjölskylduvini, fullvissum þá; „þú ert sko alls ekki einn af þessum körlum sem hata konur.“

Það sem við segjum ekki er: að sjálfsögðu hata ekki allir karlar konur. En menningin hatar konur og karlar sem alast upp í kvenhatandi menningu hafa tilhneigingu til að segja karlrembulega hluti, oft án þess að ætla sér það. Við erum ekki að dæma ykkur en það þýðir ekki að við séum ekki að óska eftir því að þið hagið ykkur öðruvísi. Það hvernig þér líður gagnvart konum í hjarta þínu er ekki eins aðkallandi mál og hvernig þú kemur fram við þær.

Þú getur verið indælasti og ljúfasti karl í heiminum og samt grætt á kynjakerfinu. Þannig virkar kúgun. Þúsundir manna sem að öðru leyti eru fínasta fólk, eru þvingaðir til að gangast undir óréttlát kerfi af því að það er minna vesen en að brjótast út úr því. Eðlileg viðbrögð þegar einhver krefst breytinga á kerfi sem er óréttlátt, er að hlusta, fremur en að snúa sér við eða öskra, eins og barn, að þetta sé ekki þér að kenna. Því það er ekki þér að kenna. Þú ert örugglega mjög fínn. Það þýðir hinsvegar ekki að þú berir ekki ábyrgð; að það sé ekki þitt að gera eitthvað í því.

Við ættum öll að geta verið sammála um það, án þess að þurfa að grípa til hallærislegra staðalímynda um múltítask, að það er fremur einfalt að geyma fleiri en eina hugmynd í einu í mannsheilanum. Heilinn er stórt og flókið líffæri, um það bil jafnstórt og -þungt og skelfilegur myglaður blómkálshaus, og í honum er pláss fyrir margar seríur af plotti úr lélegum sjónvarpsþáttum og símanúmer fyrrum elskhuga sem þú ættir helst ekki að vera að hringja í eftir sex vodkaskot. Ef heilinn höndlaði ekki flóknar kerfisbundnar hugmyndir, á sama tíma og minni persónulegri hugmyndir, hefðum við aldrei komist niður úr trjánum eða lært að byggja hluti eins og borgir og verslanamiðstöðvar.

Það ætti því ekki að vera eins erfitt og raun ber vitni að útskýra fyrir meðalkarlinum að þótt þú, einstakur karl, sem dundar þér við þitt daglega líf, étur snakk og spilar BioShock 2, hatir kannski ekki eða meiðir konur, þá gera karlar það vissulega – sem hópur og sem strúktúr. Ég trúi því ekki að meirihluti karla sé of heimskur til að skilja muninn á þessu tvennu. Ef svo er þurfum við sannarlega að leggja okkur betur fram við að breyta því að þeir stýri nánast hverri einustu ríkisstjórn heimsins.

Samt er af einhverjum ástæðum erfitt að tala við karla um kynbundið misrétti án þess að rekast á heilan vegg af varnarháttum sem stundum minna ískyggilega á heift og jafnvel ofbeldi. Reiði er fullkomlega eðlilegt viðbragð þegar þú kemst að því að þú ert flæktur í kerfi sem kúgar konur. En lausnin er ekki að beina þeirri reiði aftur til kvenna. Lausnin er ekki að drepa alla umræðu með því að saka okkur um „öfuga kynjamismunun“ eins og það muni einhvern veginn jafna vandamálið út og koma í veg fyrir að þér þurfi að líða svona óþægilega.

Kynbundna óréttlætið á að vera óþægilegt. Það er sársaukafullt og gerir mann brjálaðan að vera þolandi kvenhatursárása og það er líka sársaukafullt að horfa á það gerast og vita að þú ert einhvern veginn flæktur í það, þrátt fyrir að þú hafir ekki kosið að vera það. Þú átt að bregðast við þegar þér er sagt að hópur sem þú tilheyrir sé með virkum hætti að valta yfir aðrar manneskjur, á sama hátt og þú átt að bregðast við þegar læknir lemur með hamri í hnéð á þér til að prófa taugarnar. Ef ekkert hreyfist er eitthvað alvarlegt að.

Það hljómar kannski eins og ásökun þegar ég segi „allir karlar eru hluti af menningunni sem hatar konur“ – ekki bara sumir karlar, heldur allir karlar. En í raun er það áskorun. Þú, stakur karl, með þínar einstöku þrár og drauma, baðst ekki um að fæðast inn í heim þar sem það að vera strákur gaf þér félagslegt og kynferðislegt forskot fram yfir konur. Þú vilt ekki búa í heimi þar sem litlum stúlkum er nauðgað og þeim síðan sagt í réttarsal að þær hafi kallað það yfir sig; þar sem vinna kvenna er illa greidd eða ógreidd; þar sem við erum kallaðar druslur og hórur fyrir að krefjast kynferðislegs jafnréttis. Þú valdir ekkert af þessu. Það sem þú getur hinsvegar valið um núna er hvað gerist næst.

Þú getur valið, sem karl, að hjálpa til við að búa til réttlátari heim fyrir konur – og fyrir karla. Þú getur valið að skora kvenhatur og kynferðislegt ofbeldi á hólm hvar sem þú sérð það. Þú getur valið að taka áhættu og verja orku í að styðja konur, koma konum á framfæri, koma fram við konurnar í lífi þínu sem alvöru jafningja. Þú getur valið að standa upp og segja nei. Á hverjum degi bætast karlar og strákar í hóp þeirra sem hafa valið það. Spurningin er: verður þú einn þeirra?
——————–

Greinin birtist upphaflega á New Statesman í ágúst síðastliðnum. Hún er þýdd og birt hér með góðfúslegu leyfi höfundar.