Háskóli Íslands – griðastaður dónakarla?

Höfundar: Helga Þórey Jónsdóttir og Hildur Lilliendahl Viggósdóttir

„Ég lét Bryndísi les´ana. Það vakti með henni lostafulla værð, svo ég færði mig nær og fór að ríða henni í hægum takti og hún stundi þungt eins og skógardís undir sígröðum satyríkon (maður fyrir ofan mitti – hreðjamikill geithafur að neðan og serðir konur án afláts í draumaheimum grískrar goðsögu. Allavega áhrifamikil saga. Og tilvalin rökkurlesning fyrir unga stúlku sem er hætt að vera barn og er (bráðum?) orðin kona – áður en hún sofnar blíðlega á vit drauma sinn[a].“

Á dögunum sagði Vísir.is frá ráðningu Jóns Baldvins Hannibalssonar, fyrrum ráðherra og sendiherra, til Háskóla Íslands. Til stendur að Jón kenni námskeið í alþjóðastjórnmálum nú á haustmisseri sem er skyldunámskeið við að minnsta kosti tvær námsleiðir við skólann; viðbótardiplóma í smáþjóðafræði og Evrópufræði á meistarastigi. Ekkert hafði áður heyrst frá Háskóla Íslands varðandi ráðninguna. Spyrja má hvað réði því að skólinn hafi ekki tilkynnt sérstaklega um að „virtur“ fyrrverandi utanríkisráðherra og diplómat hygðist taka að sér kennslu, þótt auðvitað bæri fyrst að spyrja hvernig menntastofnun sem hefur stefnt að því að komast í hóp þeirra hundrað bestu geti talið sér sæmd í slíkri ráðningu til að byrja með. En kannski vildi skólinn ekki þurfa að verja ráðningu mannsins, skiljanlega því Jón Baldvin Hannibalsson er dónakall.

Ekki er nema rúmlega hálft annað ár liðið frá því að upplýst var um alvarlegt ósæmilegt athæfi Jóns Baldvins Hannibalssonar gagnvart stúlku undir lögaldri. Í febrúar á síðasta ári birti tímaritið Nýtt líf viðtal við Guðrúnu Harðardóttur, systurdóttur eiginkonu Jóns. Þar rekur hún bréfaskriftir Jóns Baldvins til hennar, en bréfin voru send þegar hún var á aldrinum 14-17 ára. Sum bréfanna voru send í grunnskólann hennar og önnur þeirra voru rituð á opinbert bréfsefni sendiráðsins í Washington. Flest áttu þau það sameiginlegt að í þeim mátti finna grófar lýsingar á kynlífshegðun Jóns, þ. á m. kynlífi hans með eiginkonu sinni, Bryndísi Schram.

Jón lýsti einnig samskiptum sínum við vændiskonur í Tallinn í Eistlandi:

„Þær skömmuðust sín ekkert fyrir vinnu sína, sem þær kölluðu kynlífsþjónustu. Sumar höfðu verið fóstrur (skeint börn), aðrar hjúkkur (matað hrum gamalmenni og hjálpað þeim að pissa) – ein hafði verið kennari. Þjóðfélagið borgaði þeim „skid og ingenting“ fyrir það. Sú kátasta sagðist fá meira fyrir ein munnmök en sem barnfóstra á mánuði. Ef markaðslögmál eiga að ráða (og hinir virðulegu og vammlausu segja að það sé lögmálið) – þá eru þær bara praktískar konur, að fara skynsamlega að boðum markaðarins. Voila!“

Hafi ætlunin verið að þegja um ráðningu Jóns Baldvins er orðið ljóst að það tókst ekki. Viðbrögðin við tíðindunum (eða skortur þar á) eru hins vegar merkileg. Þegar þessi orð eru rituð eru liðnir fimm dagar síðan fréttin um málið birtist og enn hafa engin opinber viðbrögð sést.

Jón óskaði eftir þagmælsku Guðrúnar; bað hana um að ljóstra ekki upp um bréfin fyrr en fimmtíu árum eftir þeirra dag. Sem betur fer varð hún ekki við þeim óskum. Hann krafðist þess einnig að hún heimsækti hann til að stytta honum stundir meðan kona hans væri í burtu. Síðast en ekki síst óskaði Jón eftir bréfum til baka frá stúlkunni en tók sérstaklega fram að hann myndi þó „auðvitað ekki taka við bréfi“ frá hennar „ungmeyjarblóma“ nema hún segði honum „einlæglega frá vöku og draumi, lífi og losta og nóttinni í frumskóginum (eða kaþólska skólanum).“

Í umfjöllun Nýs lífs segir ennfremur:

„Þegar Jón Baldvin skrifaði Guðrúnu bréf frá Tallinn árið 2001 var hann þar staddur í opinberum erindagjörðum sem heiðursræðumaður á hátíðarsamkomu skipulagðri af upplýsingaskrifstofu Norræna ráðherraráðsins þar í landi… Í bréfinu lýsir Jón Baldvin samskiptum sínum við vændiskonur í borginni þá um nóttina, sem hann segist hafa átt í heimspekilegum samræðum við. Hann segir Guðrúnu frá því í bréfinu að þær hafi trúað sér fyrir viðskiptaleyndarmálum: „Það er best að leggja lag sitt við kvænta, miðaldra karlmenn, sem fá það sjaldan hjá konum sínum.“

Þessi orð eru rituð af manni sem á næstu dögum hefst handa við að kenna háskólanemum um „veikleika, stöðu og áhrif“ smáþjóða.

Fimm dagar

Á síðustu fimm dögum hafa engar opinberar yfirlýsingar verið gefnar. Enginn fjölmiðill hefur vakið athygli á þeirri gagnrýni sem heyrst hefur á samfélagsmiðlum né fjallað um málið í samhengi við þann alvarlega siðferðisbrest sem Jón Baldvin sýndi af sér. Enginn virðist hafa óskað eftir skýringum frá Háskóla Íslands á ráðningunni. Enginn innan háskólans hefur tjáð sig um málið opinberlega. Hefði ekki eitthvað heyrst ef um væri að ræða annað skólastig? Myndi Jón Baldvin fá að kenna óáreittur við grunnskóla í þessu landi árið 2013? Eða fengi hann að vera í hlutverki fræðimanns og fyrirmyndar menntaskólanema?

Hvar er stúdentaráð? Og hvar er kynjafræðin? Hvers vegna heyrist ekki í þeim hópum sem kennarar, nemendur og starfsfólk Háskólans ættu að geta treyst á til að taka upp þennan málstað? Hvers eiga þeir erlendu stúdentar að gjalda sem ekki þekkja söguna á bakvið nýráðna diplómatinn? Hvaða augum lítur skólinn kynferðisbrot eða ósæmilega kynferðislega hegðun gagnvart börnum og ungmennum þegar kemur að vali í kennarastörf við skólann? Og síðast en ekki síst: Hvar eiga þolendur kynferðisofbeldis að fá grið ef ekki innan veggja upplýstustu stofnunar Íslands? Geta háskólayfirvöld svarað því?

Er eðlilegt á 21. öld að maður sem hefur komið fram gagnvart börnum með þeim hætti sem hér er lýst, fái griðastað í ellinni innan stofnunar sem vill komast í hóp hinna hundrað bestu? Eigum við kannski að gera það oftar? Kemst Háskóli Íslands þá loksins á topp 100?

Við förum fram á að Háskóli Íslands og Félagsvísindasvið svari fyrir þessa ráðningu. Okkur þykir hún lítilsvirðandi fyrir þolendur Jóns og þolendur kynferðisofbeldis um heim allan. Við ætlum ekki að taka henni þegjandi.

Helga Þórey Jónsdóttir
Hildur Lilliendahl Viggósdóttir