Þú hefur rangt fyrir þér

VARÚÐ: Vinsamlegast lesið eftirfarandi bréf með það í huga að hinn eini sanni viðtakandi er ekki til. Verið getur að þú komir auga á eitthvað í sjálfum þér en finnist eins og annað sé einhverskonar útúrsnúningur og eigi einmitt ekki við um þig. Það er örugglega rétt hjá þér. Efnið gæti stuðað einhverja — bæði konur og karla — enda er það skoðun höfundar að fátt blekki meira en tal um „að öll viljum við á endanum það sama.“ Einnig ber að hafa í huga að ekkert sem hér fer á eftir er ætlað að fella dóm um innræti eða siðferði nokkurs manns.  

Kæri karlmaður sem leitast við að gagnrýna baráttuaðferðir femínista!

Ég ætla að detta í smá mansplanation fyrir þig. Ég ætla að tala um hugtakið mansplain (að hrútskýra).

Þú er ekki fyrsti maðurinn sem poppar upp á umræðuvettvangi femínista til að útskýra fyrir femínistum að þeir séu ekki að beita nógu góðum aðferðum til að fá fólk til fylgis við sig. Þú ert ekki einu sinni einn af fyrstu þúsund og varla hundrað þúsund. Þekktir róttækir femínistar segja mér að þeir hitti að minnsta kosti einn slíkan á dag. Athugasemdir þeirra taka nokkrar myndir en geta til dæmis verið að barátta femínista: sé of pólaríserandi, fæli marga frá góðum málstað, fæli sig frá góðum málstað, sé ekki nógu gott PR, sé útilokandi fyrir sig og marga aðra, taki ekki nógu mikið tillit til karla, sé of öfgakennd, úthrópi alla sem hafi einhverjar athugasemdir karlrembusvín, fylgi ekki nógu góðri aðferðarfræði, sé ekki á nógu háu plani, ekki nógu núanseruð, nógu fáguð, sniðug eða frumleg; ekki nógu opin fyrir því að heimurinn sé flókinn en ekki svart-hvítur, ekki nógu opin fyrir ólíkum túlkunum, ekki nógu póstmódernísk eða allt of póstmódernísk. Auk þess má ekki gleyma því að það þarf líka og enn frekar að berjast fyrir réttindum fátækra, útlendinga, annarra kynþátta, samkynhneigðra, fatlaðra, og gegn kapítalisma, stríðsrekstri og umhverfiseyðingu. Svo eitthvað sé nefnt af fjölmörgum mikilvægum málum sem þarf að huga að og helst áður en kemur að kvenfrelsi.

Það sem er svo áhugavert við þetta, ásamt því hvað þetta er þreytandi, er að viðkomandi karlar ímynda sér einhvern veginn að þeir séu fyrstir með fréttirnar og/eða að þetta sé eitthvað sem femínistar hafi ekki hugsað um og rætt í þaula. Annað sem er áhugavert er hvernig þeir móðgast og fara í fýlu og/eða lýsa því yfir að það sé greinilega vonlaust að tala við femínista, sem vilji ekki hlusta á þá. En þeir athuga ekki að femínistar hafa nú þegar eytt gríðarlegri orku, tíma og pappír í að ræða nákvæmlega sömu hluti og þeir vilja ræða. Og það sem er svo afhjúpandi fyrir þetta er að ef þeir hefðu haft fyrir því að leita sér upplýsinga, með því að lesa bækur eða bara gúgla og kíkja á nokkra kommentaþræði úr fortíðinni, þá hefðu þeir getað séð þetta. Þeir hefðu getað kynnt sér hvernig femínistar hafa svarað gagnrýni sinni. Og þarna erum við komin á mjög áhugaverðan punkt: af hverju halda þessir karlar að femínistar (konur) viti ekki af því að barátturaðferðir þeirra séu stuðandi fyrir karla eins og þá sjálfa? Er það af því þær eru konur og þurfa karlmannlega leiðsögn? Gera þær sjálfar sér ekki grein fyrir því að þær eru í raun og veru sammála góðu körlunum en þyrftu bara að orða hlutina betur og hætta þessum öfgum?

Það er þessi „útskýring fyrir femínistum af hverju femínismi þeirra höfðar ekki til fleiri karla (lesist: mín) og hverju þarf að breyta til þess“ sem er svona besta dæmi allra dæma um það sem nefnt er mansplanation.

Þessir menn telja sig alltaf vilja vel. Og út frá þeirra forsendum vilja þeir örugglega flestir vel. En þeir átta sig ekki á því hvernig þeir eru nákvæmlega að „endurframleiða“/viðhalda ríkjandi valdatengslum milli kynjanna með því að koma eins og frelsandi karlar til að kenna konunum hvernig eigi að ná árangri í kvennabaráttunni. Og dettur ekki í hug að setja sig inn í hana áður. Sumir bregðast við með því að heimta kennslu og heimildir, hvar þeir eigi þá að læra þetta. Og gera ráð fyrir að þetta sé eitthvað sem hægt sé að læra 1, 2 og 3, þegar sannleikurinn er að þetta er ekki einfalt, og allra síst fyrir karla, vegna þess að þá skortir reynslu af því að vera konur. Það er ákveðin forsenda þess að geta skilið málstað femínista að hafa skilning á því að reynsla þeirra er ólík reynslu karla. Ég ætla ekki að reyna að útlista það hér, enda yrði það alltaf mjög takmörkuð lýsing, því ég er ekki kona. Ég segi: þú þarf að fá konu til að útskýra þetta fyrir þér, og það konu sem er femínisti, vegna þess að hún hefur bæði reynslu sem kona og veit hvernig sú reynsla er teóríseruð í femínisma.

Staðreyndin er að róttækur femínismi er ekki allra. Ef þér finnst of mikið öfga, eða ekki nógu vinsældavænt að benda á undirskipun kvenna hvar sem hún sýnir sig (sem er alls staðar) eða að gagnrýna forréttindi karla þar sem þau eru að verki (sem er alls staðar), eða þú ætlast til að fá stig fyrir að vera persónulega ekki virkur í kúgun kvenna (sjálfsblekking), svo eitthvað sé nefnt, þá ertu bara ekki róttækur femínisti.

Þegar góðu karlarnir, sem gefa sig út fyrir að „vilja jafnrétti“ (en gera svo lítið nema að tuða og kvarta yfir því að kvennabaráttan sé þeim ekki samboðin) tala um það hvers vegna þeir þurfi ekki að leggja meira af mörkum til fyrrnefndrar baráttu, tala þeir oft um einhver eftirtalinna atriða: þeir nauðga ekki, í þeirra nærumhverfi séu kynin jöfn, þeir eru ekki að kúga konur, þeir heimta ekki að konur séu mjóar og ungar og með slétta húð, þeir kaupa ekki bleikt prinsessudrasl handa dætrum sínum eða litlu frænkum, þeir borga konum ekki lægri laun og þeir velja ekki frekar strákavini sína til að taka þátt í áhugaverðum verkefnum, leikjum eða fundum (allt lagi, þeir hafa oft ekki náð alveg svo langt að geta fullyrt þetta síðasta).

Þetta eru nokkrar af þeim ástæðum sem þeir gefa upp fyrir því að það sé ósanngjarnt að gagnrýna þá frá femínísku sjónarhorni. Þeir vilja ekki að þeir séu spyrtir saman við raunverulega kvenhatara sem beiti ofbeldi og líti niður á konur. Þeir vilja ekki svara fyrir „strámenn“. En strákar mínir:

MÁLIÐ ER EKKI HVORT ÞÚ, PERSÓNULEGA, KOMIR ILLA FRAM VIÐ KONUR, HELDUR AÐ VIÐ BÚUM Í SAMFÉLAGI ÞAR SEM KONUR ERU UNDIRSKIPAÐAR.

Þetta er eitt af þeim atriðum sem femínistar hafa gert grein fyrir ótal sinnum en kemst ekki endilega til skila, og mjög sjaldan til karla sem hér er um rætt. Og það er þannig að mjög margir róttækir femínistar beina sinni orðræðu fyrst og fremst til kvenna (og auðvitað þeirra karla sem eru tilbúnir að láta af varnarháttum sínum og horfast í augu við sína eigin forréttindastöðu sem þeir geta ekki losnað við, hversu heitt sem þeir óska sér það, eða hversu virkir þeir eru í að nýta sér hana meðvitað) vegna þess að þær geta skilið boðskapinn frekar beint og milliliðalaust. Þær eru ekki velta vöngum yfir stöðu kvenna eins og konur væru skógarþrestir, einhver fyrirbæri þarna úti, þær finna fyrir undirskipaðri stöðu sinni á hverjum degi. Róttækir femínistar eru ekki að reyna að sannfæra karla eins og þig, út frá þínum forsendum. Kannski aðallega vegna þeirrar reynslu af því að reyna að sannfæra menn með sama málflutning: það þýðir ekkert. Þú þarft sjálfur að finna út úr þessu. Sumir gera það. Enginn þeirra breytir hins vegar róttækum femínisma í eitthvað „við viljum öll það sama inn við beinið“ jarm. Og þeir vilja einfaldlega ekki það sama og róttækir femínistar.